Talentontwikkeling, een filosofisch perspectief

In een verslag van de studiedag over talentontwikkeling, gegeven door Anne Van de Vijver, een ECHA-specialist in Gifted Education, wordt het volgende besproken:

• Filosofische vraag: Hebben begaafde personen een verantwoordelijkheid om met hun talenten bij te dragen aan de maatschappij, of mogen ze gewoon persoonlijk geluk nastreven? Dit dilemma geldt niet alleen voor begaafde personen, maar voor alle mensen. Kant en Aristoteles belichten deze vraag vanuit verschillende ethische perspectieven: plichtsethiek versus geluksethiek.

• Aristoteles’ perspectief: Volgens Aristoteles heeft alles in het leven een beoogd doel, een ‘telos’. Het ‘telos’ van de mens is om in harmonie te leven met wat wezenlijk is voor ons: onze menselijke deugden en talenten. Talentontwikkeling draait niet alleen om intelligentie, maar ook om bredere aspecten zoals wetenschappelijke kennis, kunst, praktisch inzicht en filosofische wijsheid.

• Talentontwikkeling van begaafde personen: In de literatuur over begaafdheid blijft het “waarom” van talentontwikkeling vaak onderbelicht. Als het al aan bod komt, is het meestal een beweging van de samenleving naar het individu toe. Talentontwikkeling lijkt daardoor vaak beïnvloed te worden door externe druk.

Een model dat deze visie op cognitieve begaafdheid visueel voorstelt, is het Differentiatiemodel van begaafdheid en talent van Gagné. 

Dit model benadrukt dat talent zich niet vanzelf ontwikkelt, maar afhankelijk is van maturatie (een rijpingsproces met een erfelijke factor) en leerprocessen (zowel informeel als formeel, zoals autodidactisch leren of institutioneel onderwijs)