Photo by Jonathan Borba on Unsplash
Straffe uitspraak he. Wij voeden onze kinderen ondertussen al een aantal jaar op een andere manier op. Zonder straffen en belonen.
Waarom? Wel, we hebben door de jaren heen vooral moeten vaststellen dat de klassieke opvoedingstechnieken niet echt een groot succes waren bij onze 4 hoogbegaafde kinderen.
Door de kennis die we de afgelopen jaren al vergaard hadden rond hoogbegaafdheid waren we tot de conclusie gekomen dat Positive discipline het antwoord kon zijn op veel van onze opvoedingsuitdagingen.
Daarom hebben we in 2019 de opleiding als Parent Educator Positive Discipline gevolgd. Deels voor onszelf maar zeker ook om met andere ouders van hoogbegaafde kinderen te delen. Die opleiding was best confronterend, want door de oefeningen voel je echt wat de kinderen voelen. Net na die opleiding heb ik daar een blog rond geschreven ‘Onbewust kwetste ik m’n kinderen door wat ik zei 🙁’. Harde titel maar echt wel de realiteit.
Zonder straffen dus …
We trachten dus op te voeden zonder straffen en belonen. Iedereen is evenwaardig in het gezin en we gaan dus zo veel mogelijk in dialoog met wederzijds respect. En ja, ik zeg ‘trachten’ want het is natuurlijk geen exacte wetenschap. Het is met vallen en opstaan dat we groeien als gezin. Enerzijds zijn er de uitdagingen binnen het gezin maar anderzijds is er natuurlijk ook de omgeving.
Hoeveel keer krijgen we niet de reactie zowel via onze thema-avonden van Gromicoach, via individuele gesprekken en privé, dat dat toch niet kan werken, dat kinderen moeten leren respect hebben en moeten leren luisteren.
Vaak verwacht de omgeving dat er “gestraft wordt” voor “ongepast gedrag”, want
“Anders leren ze het toch nooit?” of
“Laat je hen hier zomaar mee weg komen?” of
“Als ze het niet voelen doen ze het een volgende keer zeker weer” of
“Zo laat je gewoon over je heen lopen, zo krijg je geen respect” of
“Als ze later voor een baas werken zullen ze zich ook moeten voegen”
Vroeger was ik streng …. en nu rechtvaardig
Ooit was er een tijd dat ik ook volmondig de mening had dat je streng moest zijn. Er moesten grenzen zijn waar niemand over mocht … en het was het exclusief recht van de ouders om die te bepalen.
Dat was dan ook de tijd dat onze kinderen bang waren om teveel lawaai te maken want dan werd papa boos. Het was ook het moment waarop de jongste frequent woede aanvallen had en dan uren kon staan kloppen op de deur van z’n kamer terwijl ik de deur toe hield. De meeste restaurant bezoeken eindigden ook met of Marjolein of ik die buiten stond met de hysterische jongste. Geen straf of dreigement die nog bleek te werken.
Ja, toen ging het zeker ‘beter’. Niet dus 
Waar halen we dat idee toch vandaan dat straffen werkt?
De vraag die we ons nu stellen is: “Hoe kwamen we toen ooit tot het idee dat, om iets te leren, je je vooral eerst slechter moest voelen”.
Wanneer leer jij het meest? Wanneer kan jij het best aan de slag met je fouten? Als je zwaar onder je voeten krijgt van je baas of als je baas samen met jou een probleemanalyse doet en kijkt hoe je dit nu kan oplossen?
Wel, bij kinderen is dat niet anders. Weet dat straffen veel meer kans geeft op negatieve gevolgen. Op het eerste zicht lijkt het te werken maar op lange termijn heeft het één van de volgende effecten:
- Je kind kan wrok “Volwassenen zijn niet te vertrouwen”.
- Of je kind kan beslissen om wraak te nemen. Nu heb je gewonnen maar je zal nog ne keer gaan zien wat ik jou kan aandoen. “Jij geeft mij een slecht gevoel dus doe ik dat ook bij jou”
- Je kind kan ook opstandig worden en net het omgekeerde doen van wat jij vraagt. (Weet je wel, onze hysterische zoon die vooral niet luisterde waardoor ik meestal buiten stond als ‘strenge vader’. Wie heeft wie gestraft op dat moment?
- Het laatste en tevens naar mijn gevoel ook het ergste scenario is dat je kind zich terugtrekt. De volgende keer zal hij of zij het vooral stiekem trachten te doen of ook het zelfvertrouwen zakt en hij of zij zal de handdoek in de ring smijten en geloven dat hij echt de straf verdient.
Natuurlijk is het niet zo gemakkelijk om de alternatieven aan te leren voor straffen. Dat vraagt oefening en tijd. Begin daarin dus klein.
Vooreerst is het heel belangrijk vooraf altijd in dialoog goede afspraken maken. Als je kind mag meedenken is de kans immers al veel kleiner dat ze daarna die regels zullen overtreden.
Photo by Arwan Sutanto on Unsplash
Hou ook steeds in het achterhoofd dat je kind moet leren. Hoeveel keer word je niet kwaad voor iets dat je kind gewoon nog niet goed kan. In plaats van kwaad te zijn kan je je kind aan het denken zetten hoe het dat kan oplossen. Zo trigger je het leerproces ten volle.
In Positive discipline zijn er een hele reeks tools en technieken die allemaal datzelfde doel voor ogen hebben. In de komende weken deel ik zeker nog een aantal leuke tools die bij ons en onze klanten goed blijken te werken. Ik denk bv aan
- Een knuffel geven: dat is echt een top ijsbreker. Soms vindt je kind immers de woorden niet
- De familievergadering: het beste moment om als gezin een aantal afspraken vast te leggen
- Het positieve timeout plekje
Waarom werkt Positive discipline zo goed bij hoogbegaafde kinderen?
Het is vooreerst super belangrijk aan te geven dat Positive discipline voor elk kind werkt. Maar daar waar je normaal begaafde kinderen nog iets langer in lijn kan houden door te straffen, zal je hoogbegaafde kind er al snel voor zorgen dat je straf niet (meer) werkt.
We denken hierbij aan z’n kritische houding wat maakt dat regels zeker niet gewoon geponeerd kunnen worden. Er moet op z’n minst een sterke argumentatie zijn en dan nog kan het debat heel, heel lang duren.
Z’n hoog gevoeligheid maakt dat de straffen ook veel feller binnen komen. En ja, dat geeft een kettingreactie. De reactie zal ook veel feller zijn. En dat wordt dan een opbod dat heel snel kan escaleren.
De grote nood aan ‘ik wil het zelf doen’, met andere woorden de nood aan autonomie maakt dat er (beperkte) keuzevrijheid nodig is. Van zodra ze het gevoel hebben dat ze gedirigeerd worden is de kans groot dat ze net het omgekeerde zullen doen van wat je vraagt.
Het rechtvaardigheidsgevoel springt ook frequent op. Want hoeveel keer straf je niet diegene die het meest zichtbaar de schuldige lijkt, terwijl het ‘stille’ slachtoffer nogal eens de trigger was om de bom te doen ontploffen.
Wil je meer weten rond de kenmerken van hoogbegaafdheid : kijk dan naar onze 6deelige VLOG rond dit onderwerp.
Waarom zou elke ouder van hoogbegaafde kinderen de themareeks rond hoogbegaafdheid en deze cursus moeten volgen?
Als ouder kan je één van de volgende drie opvoedingsstijlen hanteren
- Autoritair : Dat is de strenge aanpak. Orde zonder vrijheid. Geen keuzes. Ze moeten doen wat ik zeg. Punt aan de lijn. Je ziet het hier onmiddelijk al in conflict komen met de kenmerken zoals hierboven opgesomt.
- De kritische houding maakt dat ‘daarom’ niet echt het beste verkoopsargument is.
- Rechtvaardigheidsgevoel: soms zal je het niet aan het rechte eind hebben, zal je je vergissen en de verkeerde mening vormen. Dus foute straffen geven waardoor je kind enorm in z’n rechtvaardigheids gevoel gekwetst wordt. Denk hierbij aan de mogelijke gevolgen:
- Wrok
- Wraak
- Opstandigheid
- Zich terugtrekken
- Ze worden ook in hun autonomie geraakt omdat ze totaal geen zeggenschap hebben
- Vrijheid blijheid, geen grenzen. Je mag doen wat je wil. Onbeperkte keuzes. Vrijheid zonder orde. Hier wordt het leerproces niet op gang getrokken. Er is geen kader, waarbinnen het kind kan groeien. Er is totaal geen houvast. Kinderen leren niet doorzetten, overleggen, rekening houden met …
- Positive discipline: gezaghebbend, vriendelijk en vastberaden tegelijk. Er is de nodige vrijheid maar er is ook een duidelijk kader. Er is dus een houvast voor je kind zonder dat het z’n autonomie moet verliezen. Kinderen leren vertrouwen hebben in zichzelf en in hun omgeving.
Het is als ouder dus vooreerst super belangrijk dat je de nodige kennis vergaart rond hoogbegaafdheid. Dit zal ervoor zorgen dat je beter begrijpt waarom jouw kind zo hysterisch reageert op bepaalde zaken, waarom je kind op basis van een lange preek ‘waarom het gewoon zo is’ helemaal niet in beweging zal komen maar eerder zal rebelleren. En waarom sommige hoogbegaafde kinderen faalangst ontwikkelen en onderpresteren. Ja, zelfs al in de kleuterklas.
Met de kennis van hoogbegaafdheid kan je dan aan de slag om samen met andere ouders te zoeken naar methodes waarin het kind wel authentiek, kritisch en rechtvaardig kan zijn, binnen een omgeving waar er ook grenzen zijn en er wederzijds respect kan groeien.
En met deze mix van kennis en tools ga je samen met je kinderen op weg zodat ze kunnen uitgroeien tot sterke volwassenen die op een respectvolle manier hun eigen weg verder gaan.
Photo by
Responses